چرا کعبه در فهرست میراث جهانی نیست؟

به گزارش انتخاب، دلیل این مهم را شاید بتوان در دو عامل داخلی و خارجی جستجو کرد؛ نخست سیاستهای توسعه ای مدیران حریم بنا و دیگر سیاستهای در نظر گرفته شده از سوی یونسکو برای ثبت آثار در فهرست جهانی. از منظر یونسکو ارزیابی و تشخیص اینکه آثار پیشنهادی از سوی کشورهای مختلف واجد معیارها و شرایط اصالت برای ثبت در فهرست میراث جهانی هستند، با شورای بین المللی آثار و محوطه های فرهنگی- تاریخی ICOMOS است. در مورد چشماندازهای فرهنگی علاوه بر ICOMOS ، اتحادیه های حفاظت IUCN نیز بر ارزیابی اثر پیشنهاد شده نظارت خواهد کرد.

این دو مجموعه پس از دریافت اطلاعات اضافی که احتمالاً برای رفع نواقص پرونده پیشنهادی لازم است تا کشور عضو ارسال دارد، گزارش نهایی ارزیابی خود را تسلیم کمیته میراث جهانی می کند.

هر اثر پیشنهادی باید حداقل یکی از این شاخصها را داشته باشد؛ یا نمایانگر دستاوردی بی بدیل از نبوع هنری بشر باشند. یا نمایانگر تبادل مهمی از ارزشهای بشری در یک محدوده زمانی در درون یک حیطه فرهنگی جهان از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، هنرهای یادمانی، برنامه ریزی شهری یا طراحی چشم انداز باشد. یا اینکه این اثر گواهی بی همتا یا دست کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.

از دیگر معیارهای در نظر گرفته شده این است که اثر نمونه ای برجسته از نوعی بنا یا مجموعه معماری یا فناوری یا منظره که نمایانگر مرحله یا مراحلی در سرگذشت انسان باشد.

ملاک دیگر اینکه اثر نمونه ای برجسته از یک سکونت گاه سنتی بشری یا استفاده از زمین، که معرف یک یا چند فرهنگ است، باشد و خلاصه آنکه به طرزی مستقیم یا ملموس مرتبط با رویدادها یا سنن زندگی افکار و عقاید یا آثار هنری یا ادبی واجد اهمیت والای جهانی باشد.

طبق دستورالعمل اجرایی کنوانسیون میراث جهانی، کشورهای عضو این کنوانسیون می توانند آثار شاخص موجود در کشورشان را نامزد ثبت در فهرست میراث جهانی کنند، اما این فرصت امروزه با قد برافراشتن ساختمانهای پیرامونی کعبه همچون «برج هتل» با ارتفاع 601 متر که یکی از برجهای هفتگانه ابراج البیت به شمار می رود و با هزینه ای بیش از 3 میلیارد دلار قد برافراشته است، یا ساعتی که شش برابر ساعت «بیگ بِن» لندن است از کعبه گرفته شده است.

تا چند سال پیش بلندترین بنای مُشرف به صحن مسجدالحرام، قصر ملک فهد پادشاه پیشین مملکت عربی سعودی بود که بر بلندای ابوقُبیس، صدها متر فراتر از کعبه نشسته بود. اما امروزه دیگر این بنا در برابر برج در دست ساخت «ابراج البیت» کوچک می نماید. سازندگان این مجموعه عظیم شرکت مجموعه بن لادن السعودیه و معمار آن شرکت دار الهنداسه است. در حوزه میراث فرهنگی و بناهای تاریخی معمول است که بنای دیگری نباید ارتفاعی بالاتر از بنای مشخص شده داشته باشد، زیرا به فضای معماری محوطه لطمه زده و خط افق شکسته می شود.

به هر حال به نظر می رسد وظیفه حفظ ثبت کعبه و صیانت از حریم آن بیش از همه بر عهده کسانی است که سالهاست عنوان خادم الحرمین الشریفین را یدک می کشند. 

منبع: موعود