تاریخ وهابیت

کنفرانس اسلامى براى تعیین تکلیف مکه و مدینه ابن سعود که در فتح برخى از شهرهاى حجاز بیش از حد تندى نشان داده و نفرت همگان را برانگیخته بود، براى پیشبرد مقصود خود وجلب توجه مسلمانان دست به ابتکارى زد و پس از تصرف دو شهرمقدس مکه و مدینه، بهتر دید که تعیین تکلیف و چگونگى حکمروایى در این دو شهر را به نظر مسلمانان واگذار نماید، بدین جهت ازکشورهاى مستقل اسلامى: ترکیه، ایران، افغانستان، یمن و همچنین از روساى سرزمینهاى دیگر از قبیل: مصر، عراق، شرق اردن و نیزامیر عبدالکریم ریغى و حاج امین الحسینى مفتى بزرگ فلسطین ووالیان تونس، و دمشق و بیروت و دیگر زعماى اسلامى دعوت کرد تابراى انعقاد یک کنفرانس اسلامى نمایندگان خود را اعزام دارند،این دعوت در تاریخ دهم ربیع الثانى سال 1344 انجام گرفت.

عهد عتیق و تاریخچه آن

عهد عتیق و تاریخچه آن
عهد عتیق یا تورات مجموعه اى است از نظم و نثر و دربردارنده احکام و سرودهاى مذهبى قوم یهود است. عهد قدیم شامل داستانهاى دوره بدوى و قانون الهى و تاریخ فلسطین است. این کتاب در قرن سوم ق. م. به یونانى ترجمه شد و بعدها و به زبان لاتین درآمد. کتب عهد قدیم به زبانهاى آرامى و عبرى نگاشته شده بود. تاریخ ترجمه عهد قدیم از زبان اصلى به زبانهاى آرامى و عبرى نگاشته شده بود. تاریخ ترجمه عهد قدیم از زبان اصلى به زبانهاى یونانى و مصرى و لاتینى و... به یکصد و پنجاه ق. م. مى رسد که براى مردم مصر و یونان ترجمه شد. ترجمه عهد عتیق توسط هفتاد نفر مترجم صورت گرفت. قدیمى ترین نسخته خطى عبرى که در دست است، از قرن دهم بعد از میلاد تجاوز نمى کند. ترجمه اى از تورات به زبان سریانى به نام روایت ساده در دست است که گویا به قرن دوم میلادى مربوط است. تورات کلمه اى عبرى و به معناى هدایت است. در یونانى به پنتاتوک یعنى پنج طومار معروف است.
با افزودن صحیفه یوشع به تورات آن را در یونانى هکزاتوک یعنى اسفار ششگانه گویند که نخستین بخش کتاب عهد عتیق را تشکیل مى دهد. تورات شامل پنج کتاب بشرح زیر و منسوب به حضرت موسى است: سفر پیدایش، سفر خروج، سفر اعداد، سفر لاویان، سفر تثنیه.

در ابتداى دوره مسیحیت، کتاب عهد قدیم شامل تورات، قانون و کتب انبیاء و احوالات اولیاء دین بود. کاهنان در این اندیشه بودند که از نابودى مذهب ملى خود جلوگیرى کنند و پیامى از جانب خدا براى مردم بیاورند و آن را قانون شریعت گویند، و براى این که از یارى انبیاء برخوردار شوند، آنچه از عقاید آنان را که کمتر رنگ افراطى دارد در آن بگنجانند. به همین جهت در سال هیجدهم سلطنت شاه یوشب، حلقیال کاهن به آن پادشاه اظهار داشت که در سجلات محرمانه معبد طومار عجیبى وجود دارد که در آن حضرت موسى به فرمان یهوه تکالیف و حل مسائل و مشکلات تاریخى و اخلاقى را که اسباب مجادله و اختلاف شدید میان انبیاء الهى شده، به صورت قطعى و براى همیشه روشن کرده است. در سال 444 ق. م عزرا که یکى از کاهنان دانشمند بود، یهودیان را گرد آورد به اتفاق لاویان دستیار خود در مدت هفت روز محتواى آن طومارها را براى مردم خواند. در پایان کاهنان و پیشوایان قوم سوگند یاد کردند که به آن دستورات عمل نمایند. اگر چه درست معلوم نیست که آن سفر شریعت یا کتاب عهد، چه بوده است. شاید فصلهاى 20 تا 23 سفر خروج باشد و یا سفر تثنیه. به هر حال تورات شامل بخش اعظم عهد قدیم بوده است. محققان در تاریخ ادیان تورات را کتابى ناقص و دست خورده و با تصرفات فراوانى شناخته اند.

در سال 1564 میلادى شوراى ترانت هرگونه شک در آسمانى بودن تورات و انجیل را ممنوع اعلام کرد. به همین جهت کنیسه هاى یهود و کلیساهاى مسیحى این دو کتاب را وحى الهى مى دانند. در مقابل گروهى فقط اخلاقیات و احکام مذهبى تورات و انجیل را از طرف خداوند مى دانند. نخستین کسى که تناقضات تورات را آشکار کرد، اسپینوزا فلیسوف یهودى مذهب هلندى بود که در قرن 17 میلادى مى زیست.

دانشمندان عقیده دارند که سفر تثنیه ظاهرا بوسیله نویسندگان یا نویسنده دیگرى نوشته شده و آنرا با علامت D نشان مى دهند. داستانهاى آفرینش و فریب آدم و حوا و طوفان نوح از افسانه هاى بین النهرین سرچشمه گرفته که به سه هزار سال قبل از میلاد مى رسد. احتمالا برخى از این افسانه ها را یهودیان در طى دوران اسارت خود در بابل گرفته باشند. احتمال دیگر این است که این افسانه ها را از اقوام سومرى و سامى قدیم گرفته باشند. جان ناس محقق در تاریخ ادیان مى گوید: در سال 69 میلادى که شهر اورشلیم در محاصره سپاهیان روم بود، یکى از کاهنان یهود (ربى ) به نام یوحنان بن زکى از اورشلیم گریخت و به شهر ساحلى یبنه رفت و در آنجا یک دارالتعلیم (به عبرى: مدارش ) تاءسیس کرد. در این مدرسه بود که روایات اسرائیلى تدوین شد و سرانجام با تدوین تورات و دیگر کتب روائى - تاریخى، عهد عتیق به رسمیت شناخته شد. در این مدرسه که به مدت شصت سال فعال بود، متون مذهبى علاوه بر تدوین، شرح و تفسیر شد. پس از بسته شدن این مدرسه و حوادث روزگار، دوباره در شهر جلیل علماء یهود گردهم آمدند و اوراق و مکتوبات خود را در کتابى مستقل تدوین کردند که به نام یشناى کبیر یا نسخه دوم معروف است.

این کتاب مشتمل بر چهار هزار مسئله دینى است که به تفسیر تورات پرداخته و در نزد یهود اعتبارى بسیار داشت. این کتاب در ردیف تورات قرار گرفت. و چون قوانین و شرایع عصر موسى در قرن دوم میلادى کهنه شده بود، این کتاب یعنى یشنا جاى تورات را گرفت. تدوین کامل یشنا در حدود سال 220 میلادى پایان یافت. در تدوین این کتاب یکصد و پنجاه نفر از علماء یهود شرکت داشتند. مطالب این کتاب مربوط است به حوادث شش قرن قبل از ظهور اسکندر مقدونى تا زمان تدوین کتاب. این کتاب در شش باب تدوین شد: شرح اعیاد فصلى و ماه روزه، مناجات و ادعیه، قوانین شرعى و زراعت و حقوق و حدود فقرا و اغنیا، حقوق زنان و قوانین ازدواج و طلاق، قوانین مدنى و جزائى، نذور و هدایا و قربانى ها، آداب طهارت و نجاست اشیاء و اجساد و دستور تغسیل و تطهیر اشیاء و افراد.

بخشهاى پنج گانه تورات
عهد عتیق یا تورات مرکب از اسفار خمسه یا کتابهاى پنجگانه است:
1- سفر پیدایش یا تکوین؛ که درباره: خلق جهان و آدم و حوا و موجودات در شش روز، بحث مى کند. در این کتاب از طوفان نوح کشتى او و داستان ابراهیم و یعقوب و بنى اسرائیل سخن رفته و با بیان مرگ یوسف پسر یعقوب پایان مى یابد.
2- سفر خروج؛ که درباره بیرون آمدن عبرانیان به رهبرى موسى از مصر است و نیز از احکام موسى سخن مى گوید.
3- سفر لاویان؛ که درباره اعقاب لاوى از اسباط بنى اسرائیل، سخن مى گوید. در این کتاب از احکام و شرایع یهود و وظایف لاویان و قضاوت سخن رفته است.
4- سفر اعداد؛ که درباره تقیسم اسباط بنى اسرائیل و آمار ذکور ایشان و ترتیب منازل آنها بحث مى کند.
5- سفر تثنیه؛ که به معناى دوتائى و دوباره شدن چیزى است، به تکرار شرایع تورات پرداخته و با بیان مرگ موسى و دفن او در کوههاى موآب، پایان مى یابد.

این کتابهاى پنجگانه را تورات خوانند و معتقدند که بر موسى وحى شده است. دیگر کتب عهد عتیق را نیز تورات گویند که مجموع آنها چهل و دو کتاب است. تورات در لغت عبرى به معناى آموزش و تعلیم قانون و شریعت است. فرقه هاى یهودى، هر کدام تورات ویژه خود را دارند. تورات هاى زبانهاى گوناگون نیز اختلافات بسیارى با یکدیگر دارند، مثلا تورات سامرى با تورات عبرى بیش از 265 مورد اختلاف دارد و یا اختلاف تورات عبرى با یونانى بسیار است. بیشتر یهودیان تورات عبرى را معتبر مى دانند. یهودیان معتقدند که تورات عبرى همان توراتى است که در طور سینا بر حضرت موسى علیه السلام نازل شده است. یهودیان بر تورات تفاسیرى نوشته اند که در ابتدا به زبان آرامى نگاشته شده و آن را یشنا مى نامند.

دیدگاه متفکران یهودی درباره اندیشه قوم برگزیده (3)

دیدگاه دانشمندان یهودى در قرون وسطا
دانشمندان یهودى در قرون وسطا درباره معناى برگزیدگى دو نظریه کاملا متفاوت ارائه کرده اند. بر اساس یک نظریه، افراد قوم اسرائیل به لحاظ روحى، متفاوت از دیگر انسان ها و برتر از آنان خلق شده اند. یهودا هالوى، که برجسته ترین طرفدار این نظریه است، مدعى است که ساختار روحى یهودیان به طور کلى با دیگران تفاوت دارد. هر فرد یهودى قدرت نبوت را به ارث برده است و این امر او را قادر مى سازد تا از فکر و اراده خدا آگاه شود. دیگران، حتى اگر به آیین یهود درآیند، این قدرت را به دست نمى آورند. این اندیشه حتى در متون عرفانى قرون وسطایى یهود دیده مى شود. در متون قبالایى، به ویژه کتاب معروف زوهر تفاوت جوهرى یهودیان با غیریهودیان مورد تأکید قرار گرفته است. بر اساس این متون، روح غیریهودیان متعلق به جهان زیرین است که جایگاه شیاطین است، در حالى که روح فرد یهودى دست کم قابلیت رسیدن به ساحت امور الاهى را دارد. گاهى این عارفان اندیشه برگزیدگى را با مسئله گناه نخستین پیوند داده اند. آنها با استناد به یک سنت تلمودى، مى گویند که حوا به وسیله مار شیطان آبستن شد و در نتیجه، فرزندان او معیوب شدند، تا این که تجلى خداوند در سینا آن عیب را از بنى اسرائیل برطرف کرد، اما دیگران نیمه شیطان و نیمه انسان باقى ماندند. اما این بیان با یک مشکل جدى روبرو است و آن این که، بر اساس تلمود، نوکیشان یهودى با دیگر یهودیان هیچ تفاوتى ندارند. در این صورت، چگونه تغییر کیش آنان مى تواند سرشت و ذات آنان را عوض کند؟ کتاب زوهر این مشکل را این گونه حل مى کند که نوکیشان در هنگام تغییر کیش، روحى جدید را از جانب آسمان دریافت مى کنند، هر چند این روح از روح یهودیان اصلى پست تر است. دیگر عالمان قبالایى مى گویند نوکیشان در واقع قبلا روحى یهودى داشته اند و در اثر فشار دیگران تغییر کیش داده اند و اکنون به کیش اصلى خود بازمى گردند. در واقع، همان روح پنهان است که دوباره او را به یهودیت بازمى گرداند.

ارتباط میان "مک دونالد " و گرسنگی در جهان

به راستی، چه ارتباطی است میان "مک دونالد " و گرسنگی در جهان، نابودی جنگل های استوایی و سلامت انسان ها؟ درپس لبخند به ظاهر بی غل و غش "رونالد مک دونالد "، دلقک نمادین این رستوران زنجیره ای، حقیقتی وحشتناک پنهان است: بهره برداری جهانی از انسان ها، حیوانات و طبیعت! 

اوضاع یهودیان در قرون وسطی (3)

فعالیت یهودیان در گتو ها
مطابق گزارشهای مورخان یهود، آزار یهودیان در اواخر قرن چهاردهم مجددا رونق می گیرد و مصداق بارز آن زندگی یهودیان در محله های موسوم به «گتو» می باشد: «در نیمه دوم قرن پانزدهم میلادی، هنگامی که سازمان تفتیش عقاید در اسپانیا شروع به کار کرد، زندگی در گتو (محله مخصوص یهودیان) نیز در شهرهای اروپا آغاز گردید. محصورنمودن یهودیان در محلهای مخصوص، یکی از راههای قدیمی آزاردادن آنان بود که برای اولین بار در قرن دهم میلادی در شهر پراگ، پایتخت کنونی جمهوری چک، شروع شد. در شهرهای ونیز و سالرنو، واقع در ایتالیا، و همچنین در کشورهای آلمان، اتریش، لهستان و ترکیه نیز گتوهایی به وجود آمد». گتو قسمتی از یک شهر را می گفتند که به وسیله دیوارهای بلندی محصور شده، و در این دیوار دروازه هایی وجود داشت. یهودیان مجبور بودند فقط در این قسمت از شهر زندگی کنند. شبها دروازه ها از خارج بسته می شد، و در نتیجه هیچ فرد یهودی نمی توانست تا موقع باز شدن دروازه ها از محوطه گتو خارج شود. در بسیاری از شهرها، روزهای یکشنبه هم دروازه های گتو بسته بود. اگر هنگام بسته بودن دروازه ها، یک نفر یهودی در خارج از گتو دیده می شد، او را به سختی مجازات می کردند. یهودیان در محله های مخصوص (گتو ها )، با فروش متاع ها و لباس هایی که تهیه می نمودند مخارج زیندگی فقیرانه ای را تأمین می کردند. بعضی از آنها مواد غذایی را برای فروش به در خانه های اطراف خود می بردند. پاره ای دیگر روزها بساط مختصری را در خارج از محدوده گتو می گستردند، و اجناس را به مسیحیان می فروختند. عده ای دیگر در خدمت همسایه های مسیحی خود بودند و کارهای آنها را انجام می دادند. تنها شغلی که مسیحیان برای یهودیان باقی می گذاشتند، بانکداری، صرافی یا نزول دادن پول بود، چون هیچ کشوری نمی تواند بدون وجود بانکها یا موسساتی که به اشخاص پول قرض می دهند تجارت خود را رونق دهد، یهودیان از این راه به کشور خود خدمت بزرگی می کردند. یهودیان با پیشرفت دادن تجارت، وسایل رفاه و ثروتمندی مردم کشور خویش را فراهم می ساختند. مسیحیان به جای قدردانی از این خدمت ها، کینه و دشمنی بیشتری نسبت به یهودیان نشان می دادند. با اینکه خودشان یهودیان را مجبور کرده بودند که شغل صرافی و پول نزول دادن را اختیار کنند، از اینکه بیایند و از آنها پول قرض بگیرند احساس نفرت و عداوت می نمودند. علاوه بر این، عده ای از مسیحیان این کینه و عداوت را مستمسک و بهانه ای برای پس ندادن قروض خویش قرار می دادند. بیشتر اوقات اتفاق می افتاد که یهودیان به مسیحیان پول قرض می دادند، ولی هرگز موفق به باز پس گرفتن آن نمی شدند. گاهی یهودیان عملا در شهرهایی که مسکن داشتند زندانی می شدند. به علت مهارت و هوشی که داشتند وجودشان مورد احتیاج بود، و از طرفی مالیتهای گزافی هم می پرداختند. از این جهت به آنها اجازه داده نمی شد که شهر خود را ترک کنند و در شهرهای دیگری سکونت اختیار نمایند.

احترام‌ گذاشتن‌ به‌ رهبران‌ اهل‌حق‌

هرگاه‌ شخصی‌ برای‌ هدایت‌ آنها به‌ آنها احترام‌ کند به‌ دلایلی‌ عقلی‌ یا نقلی‌ عقلاًجایز است‌ لیکن‌ بدون‌ هدف‌ مشروع‌ و معقول‌ احترام‌ به‌ آنها مذموم‌ است‌ چنانچه‌ درروایات‌ آمده‌ است‌:

«- محمد بن‌ عمر بن‌ عبدالعزیز کشی‌، (فی‌ کتاب‌ الرجال‌) عن‌ الحسین‌ بن‌ الحسن‌بن‌ بندار عن‌ سعد بن‌ عبدالله‌، عن‌ محمد بن‌ عیسی‌ بن‌ عبید، اَن‌َّ ابا الحسن‌ (ع‌) اهدرمقتل‌ فارس‌ بن‌ حاتم‌ و ضمن‌ لمن‌ یقتله‌ الجنة‌، فقتله‌ جنید و کان‌ فارس‌ فتاناً یقتم‌ النّاس‌ ویدعو هم‌ الی‌ البدعة‌.»

شیخ‌ کشی‌ در رجال‌ خود باسناد نقل‌ می‌کند که‌ امام‌ حسن‌ عسگری‌ (ع‌) «فارس‌ بن‌حاتم‌» را مهدور الدّم‌ دانست‌ و برای‌ قاتل‌ او ضمانت‌ بهشت‌ را نمودند و جنید او راکشت‌. فارس‌ مردی‌ فتنه‌ گر بود که‌ مردم‌ را به‌ بدعت‌ در دین‌ اسلام‌ می‌خواند.

اوضاع یهودیان در قرون وسطی (2)

اوضاع یهودیان در قرون وسطی در ممالک مسیحی
ظهور عیسی (ع) نقطه عطف دیگری در تاریخ قوم بنی اسرائیل بود. زیرا او خود را دنبال کننده راه موسی(ع) و دیگر انبیاء بنی اسرائیل می دانست. با این حال، برخورد یهودیان، خصوصا رهبران و احبار خودخواه یهود، با عیسی (ع) مناسب نبود. و بسیاری از آنان منکر نبوت آن حضرت شدند. این امر به اضافه روایت منقول در انجیل که عیسی (ع) به تحریک یهودیان توسط حاکم رومی اورشلیم مصلوب شده، باعث گردید که روابط یهودیان و مسیحیان، از همان ابتدا خصمانه باشد. این اختلافها بعد از چندی بصورت کشمکش و نزاع سیاسی درآمد، خصوصا پس از آنکه امپراطور روم، قسطنطین، در سال 312 میلادی دین مسیح را پذیرفت و آن را آیین رسمی قرار داد، بزرگان نصاری هنگامی که از اقتدار و اختیارات سیاسی برخوردار شدند و ملاحظه کردند که یهودیان هنوز در برابر مسیحیت مقاومت می ورزند، از آنها مایوس شده و راه اذیت و آزار را در پیش گرفتند. این امر موجب بروز زد و خورد و خونریزی های متعددی میان ایشان شد که تا زمان ظهور اسلام در داخل امپراطوری روم ادامه داشت.

دیدگاه متفکران یهودی درباره اندیشه قوم برگزیده (2)

ه: مردخاى کاپلان
مردخاى کاپلان همواره بر آن بود تا پاسخى درخور براى پرسش هایى فراهم آورد که قوم یهود در عصر جدید با آن مواجه است. در عصر جدید به لحاظ اجتماعى دموکراسى و به لحاظ عقلى تفکر اصالت طبیعت بقاى قوم یهود را تهدید مى کرد. یهودیان در سایه دموکراسى آمریکایى به عنوان یک انسان و شهروند، نه یک یهودى، از حقوقى نظیر حق حیات، آزادى و سعادت برخوردار شدند. طبیعى است که از آنان انتظار مى رفت در ازاى دریافت این حقوق در حیات سیاسى، فرهنگى و اقتصادى ملت آمریکا کاملا سهیم باشند. اما چرا و چگونه این برخوردارى براى یهودیان یک چالش و تهدید بود نه یک فرصت؟ منشأ این چالش این واقعیت بود که یهودیان آمریکایى با برخوردارى از این حقوق جدید که پیشینیان آنان خاصه در قرون میانه از آنها بى بهره بودند، با نوع متفاوتى از رابطه مواجه شدند که پدران ایشان قبلا تجربه نکرده بودند. در سایه دموکراسى آمریکایى هویت یهودى، آن گونه که پیشتر مطمح نظر بود، تضعیف شد، زیرا یهودیان مقیم آمریکا تنها به دلیل شهروند بودن از این حقوق برخوردار شدند نه یهودى بودن. لذا وابستگى یهودیان به گروه قومى و دینى خود رو به تحلیل مى رفت و آنان به تدریج جذب فرهنگ غالب آمریکایى مى شدند. عامل دیگرى که باعث تضعیف هویت یهودى شد، دیدگاهى بود که به طبیعت اصالت مى داد. اصالت طبیعت نقطه مقابل دیدگاه فراطبیعى سنت یهودى بود که بر مبناى آن تمام موجودات تحت اراده و کنترل الاهى قرار دارند. مردخاى کاپلان دریافت که ترکیب دموکراسى و طبیعت گرایى به اضمحلال و فروپاشى کامل قوم یهود به عنوان یک هویت جاودانه خواهد انجامید.

داروهای توهم زا نردبان رسیدن به مکاشفه رحمانی!

از جمله عرفان‏هاى نوظهور در کشور، عرفان سرخپوستى است که از آن به عرفان ساحرى هم یاد مى‏شود. در دهه اخیر کتابهایى با نام این مسلک در کشورترجمه و چاپ گردید. موسس این جریان «کارلوس کاستاندا» است که 12 کتاب از وى به فارسى موجود است. 

مسیحیّت صهیونیستی از نظر تا عمل

پروتستانتیسم را می‏توان به نوعی بازگشت و رجعت مسیحیان به عهد عتیق یا تورات نامید. نهضت پروتستانتیسم به‏طور مشخّص با مارتین لوتر و آرای اعتقادی جدید او دربارة مسیحیّت آغاز می‏گردد. لوتر خود پیش از آغاز نهضت پروتستانتیسم تحت تأثیر عمیق آموزه‏‌های فلسفی، تئولوژیک و جهان‏بینی عبرانی بوده است. به هنگام تحقیق و پژوهش دربارة لوتر، به عنوان بزرگ‏ترین پیشوای پروتستانتیسم و اینکه او چگونه مجذوب چنین رویکردی گردید، با علاقة فراوان او به دین یهود و منابع عبرانی روبه‌رو می‏شویم.2