مؤسس واقعی فیس‌بوک کیست؟

مؤسس واقعی فیس‌بوک کیست؟

به گزارش خبرنگار جنگ نرم مشرق، فیس‌بوک نام شبکه‌ای اجتماعی است که بی‌شک اکثر کاربران اینترنت حداقل با نام آن آشنا هستند. اهمیت و کارایی این شبکه اجتماعی در گرد هم آوردن افراد و نیز به اشتراک گذاشتن اطلاعات کاملاً مشخص است. به همین خاطر شاید بهتر باشد تا این شبکه اجتماعی، مؤسس آن، و برخی مسائل پشت پرده آن را بهتر بشناسیم.

بر اساس تازه‌ترین گزارش وب‌سایت اونیون، مارک زوکربرگ ملقب به «ارباب» یکی از عوامل سیا و مدیر «برنامه فیس‌بوک» سیا معرفی شده است. این گزارش همچنین موید آن است که سازمان جاسوسی آمریکا به خاطر کار فوق‌العاده زوکربرگ در پیاده‌سازی برنامه فیس‌بوک، به وی مدال تقدیر اعطا کرده است.

حال با توجه به برخی مدارک موجود این سوال پیش می‌آید که آیا زوکربرگ مؤسس و گرداننده اصلی فیس‌بوک است یا اشخاص دیگری؟ اگر وی واقعاً پایه‌گذار فیس‌بوک است چگونه توانسته است دست به تاسیس چنین شبکه اجتماعی عظیمی آن هم در سطح جهانی بزند؟ و اینکه به طور کلی فیس‌بوک چیست؟ در زیر جزئیات بیشتری در مورد زوکربرگ، فیس‌بوک، و نیز چگونگی پیدایش ایده اصلی انجام چنین کاری ارائه می‌شود.

مشخصات مارک زوکربرگ

مارک زوکربرگ در 14 می 1984 (24 شهریور 1363) در نیویورک به دنیا آمد. هرچند وی در یک خانواده یهودی بزرگ شده است، اما او خود را یک «ملحد» و فردی که به خدا هیچ‌گونه اعتقادی ندارد معرفی می‌کند. پدر وی شخصی به نام ادوارد است که به او در نوجوانی برنامه‌نویسی را آموزش داد.

زوکربرگ در دانشگاه هاروارد در رشته علوم رایانه‌ای و روانشناسی مشغول به تحصیل شد. گفته می‌شود که وی ابتدا در فوریه سال 2004 دست به ساخت فیس‌بوک در خوابگاه دانشجویی خود زد. این شبکه ابتدا برای استفاده دانشجویان هاروارد به وجود آمد تا آنها بتوانند اطلاعات آموزشی و دانشگاهی را بین خود به اشتراک بگذارند، اما سپس توسط هم‌اتاقی‌های وی با دیگر مؤسسات آموزشی آمریکا ارتباط داده شد و در نهایت نیز در سطح شبکه جهانی اینترنت بکار گرفته شد. از این رو، زوکربرگ به عنوان مؤسس وب‌گاه شبکه اجتماعی فیس‌بوک شناخته شده است.

وی در سال 2008 تبدیل به جوانترین میلیاردر جهان شد و در حال حاضر مدیر عامل شرکت فیس‌بوک می‌باشد. بر اساس گزارش وب‌گاه فوریس دارایی‌های وی تا مارس 2011 به 13.5 میلیارد دلار رسیده است. مجله تایم نیز او را در سال 2010 به عنوان شخصیت برتر سال برگزید.

همکاری فیس‌بوک با سازمان سیا

با توجه به اظهار نظرات کارشناسان آمریکایی و نیز حتی مقامات سازمان جاسوسی آمریکا سیا، بی‌شک زوکربرگ آلت دست سازمان‌های جاسوسی آمریکا قرار گرفته است تا به کمک وی آنها بتوانند دست به ایجاد نرم‌افزاری برای جمع‌آوری اطلاعات کاملاً شخصی و خصوصی افراد بزنند.

مؤسس ویکی‌لیکس جولین آسانژ اخیراً در مصاحبه‌ای با راشاتودی، فیس‌بوک را «بزرگ‌ترین ماشین جاسوسی‌ای که تا کنون اختراع شده است» نامید.

شبکه خبری «فکت زون» نیز به نقل از گزارش وزارت امنیت میهن آمریکا بیان می‌دارد که فیس‌بوک تقریباً جایگزین تمامی برنامه‌های جمع‌آوری اطلاعات سیا از زمان راه‌اندازی آن در سال 2004 شده است.

کریستوفر استارتینسکی معاون رییس سیا در این مورد گفته است: «برای سیا این [فیس‌بوک] کاملاً رویایی بود که به حقیقت پیوست؛ چرا که در آن کاربران نگرش‌های مذهبی، سیاسی، شماره تماس، آدرس، اطلاعات شخصی، صدها تصویر از خود، نام دوستان، و حتی جزئیات لحظه به لحظه اقدامات خود را قرار می‌دهند.»

خود مارک زوکربرگ در مورد فیس‌بوک این چنین گفته است: «فیس‌بوک تنها و قدرتمندترین ابزار کنترل جمعیت است که تا کنون اختراع شده است».

به عقیده تحلیل‌گران آمریکایی، ابزار و امکانات موجود در فیس‌بوک و فعالیت‌های این شبکه اجتماعی در سطح جهانی سبب می‌شود تا سیا در هزینه‌های خود بتواند صرفه‌جویی کند. حتی تقویم و گاه‌نامه موجود در فیس‌بوک که کاربران با استفاده از آن به ثبت کارهای آتی خود می‌پردازند به سیا کمک می‌کند تا بداند که افراد قصد دارند در چه مکانی و در چه زمانی دست به انجام چه کارهایی بزنند.

همچنین از آنجا که میلیاردها عکس شخصی در این شبکه اجتماعی وجود دارد، اخیراً در آوریل سال 2011 فیس‌بوک بدون اطلاع‌رسانی به کاربران خود، ویژگی جدیدی را راه‌اندازی کرده است، یعنی فناوری و نرم‌افزار شناسایی و تشخیص چهره افراد.

بر اساس گزارش شبکه خبری «فکت زون»، با توجه به اهمیت ویژه این شبکه اجتماعی برای سازمان‌های جاسوسی آمریکا، آنچه در حال حاضر باعث نگرانی سیا می‌شود این است که مردم دارند کم کم علاقه خود را نسبت به فیس‌بوک از دست می‌دهند و به شبکه‌های اجتماعی دیگری چون «وان‌بی» ساخت چین، روی می‌آورند.

گفتنی است که تاکنون بیش از نیم میلیارد نفر اطلاعات شخصی خود را به صورت رایگان در اختیار شرکت فیس‌بوک قرار داده‌اند. 600 میلیون نفر از کاربران این شبکه اجتماعی را مردم کشورهای اروپای غربی تشکیل می‌دهند.

برخی مفاد استفاده از فیس‌بوک

نکته جالب دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، مفاد و قوانین استفاده از این شبکه اجتماعی است که اکثر قریب به اتفاق کاربران به هنگام ایجاد حساب کاربری در فیس‌بوک بدون هیچ‌گونه توجهی با جزئیات آن موافقت می‌کنند. اگر نگاهی به مفاد استفاده از فیس‌بوک و اطلاعاتی که شما برای این شبکه ارسال می‌کنید بیندازید،‌ متوجه می‌شوید که تمامی حرکات و اعمال شما در محیط مجازی یعنی اینترنت و یا حتی واقعی، تحت کنترل و رصد می‌باشد.

ترجمه برخی از این مفاد در زیر آورده شده است:

ما همچنین انواع دیگری از اطلاعات را از شما دریافت می‌کنیم:

- هر بار که شما با فیس‌بوک تعامل برقرار می‌کنید اطلاعاتی را نیز درباره شما دریافت می‌کنیم، اطلاعاتی مانند زمان بازدید شما از پروفایل شخص دیگر، ارسال پیام به کسی، جستجوی برای یافتن دوست یا صفحه‌ای، کلیک بر روی آگهی‌ها، و یا خرید اعتبارهای مالی فیس‌بوک.

- هنگام ارسال چیزهایی مثل عکس یا فیلم به فیس‌بوک، ما اطلاعات مازاد مربوطه را نیز دریافت می‌کنیم، همانند ساعت، تاریخ، و مکانی که شما عکس یا فیلم مورد نظر را ارسال کرده‌اید.

-ما اطلاعاتی در مورد رایانه، تلفن همراه، یا دیگر وسایل ارتباطی با فیس‌بوک را دریافت می‌کنیم. این اطلاعات می‌تواند شامل آدرس آی‌پی شما، محل، نوع مرورگر مورد استفاده، یا صفحه‌های بازدیدشده توسط شما باشد. به عنوان مثال، ما می‌توانیم محل جی‌پی‌اس شما را تعیین کرده و به شما بگوییم که آیا کسی از دوستان شما در آن حوالی است یا خیر.

- هرگاه شما به بازی، نرم‌افزار، یا وب‌گاهی که از پلتفرم فیس‌بوک استفاده می‌کند و یا سایتی که دارای ویژگی فیس‌بوک است (مانند پلاگین اجتماعی) مراجعه کنید، ما نیز اطلاعاتی در مورد آن دریافت می‌کنیم. این اطلاعات می‌تواند شامل اطلاعاتی از این جمله باشد: تاریخ و زمان بازدید شما از آن سایت، آدرس آن سایت، یا URLای که در آن قرار دارید، اطلاعات فنی در مورد آی‌پی آدرس، مرورگر، و سیستم عامل مورد استفاده شما، و در صورتی که در فیس‌بوک قرار داشته باشید، اطلاعات کاربری شما.

- گاهی اوقات، ما از شرکای تجاری، مصرف‌کنندگان و دیگر اشخاص ثالث اطلاعاتی را کسب می‌کنیم که به ما (یا آنها) یاری می‌کند تا دست به ارسال آگهی‌ها، درک فعالیت‌های آن‌لاین، و بهبود عملکرد فیس‌بوک بزنیم. به عنوان مثال، ممکن است آگهی‌دهنده‌ای به ما بگوید که شما چه واکنشی را به آگهی موجود در فیس‌بوک یا سایت دیگر نشان داده‌اید تا ما بتوانیم میزان تأثیرگذاری آن را اندازه‌گیری کرده و کیفیت آن را بهبود بخشیم.

-ما همچنین اطلاعاتی که شما قبلاً در مورد خود و دوستان‌تان ارائه کرده‌اید را یکجا جمع‌آوری می‌کنیم. برای مثال، ممکن است ما این اطلاعات را کنار هم گذاریم تا معلوم شود که ما باید کدام یک از دوستان‌تان را در News Feed شما قرار دهیم، و یا اینکه به شما پیشنهاد کنیم که برای تصاویر ارسالی خود چه برچسبی را در نظر بگیرید. ما از طریق جی‌پی‌اس اطلاعات شهر کنونی شما و نیز دیگر اطلاعات مکانی‌تان را که از شما داریم جمع‌آوری می‌کنیم تا به عنوان مثال به شما و دوستان‌تان در مورد افراد یا رویدادهای پیرامون‌تان اطلاع‌رسانی کنیم، یا مطالبی را به شما ارائه دهیم که ممکن است شما به آنها علاقه داشته باشید. همچنین به منظور ارائه آگهی‌های مناسب شما، اطلاعات‌تان را جمع‌آوری می‌کنیم.

شکایت از فیس‌بوک

تاکنون شکایات مختلفی از این شبکه اجتماعی شده است. در یکی از این شکایات، دولت پاکستان به نشانه اعتراض به اقدام یکی از کاربران آلمانی این شبکه در برپایی کمپینی با نام «روز همگانی تصویر کشیدن از محمد» سایت این شبکه را در کشور خود فیلتر کرد. در این کمپین توهین‌آمیز، مقدسات مسلمانان به سخره گرفته شد و از کاربران فیس‌بوک خواسته شد تا هر یک از دید خود تصویری برای پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) رسم کنند و آن را به اشتراک بگذارند. شرکت‌کنندگان در این کمپین، برای پیامبر اسلام تصاویر مختلفی، از اشیا گرفته تا انسان،‌ ترسیم کردند. فیس‌بوک در پاسخ به این اعتراض، صفحه مربوط به این کمپین را تنها برای کشورها پاکستان و هند فیلتر کرد. در ادامه پس از گسترش اعتراضات مردم مسلمان به این صفحه فیس‌بوک، این شرکت ظاهرا مجبور شد تا آن را حذف کند.

ایده‌پردازان اولیه فیس‌بوک

البته بر اساس گزارش برنامه «60 دقیقه» شبکه سی‌بی‌اس آمریکا، نخستین کسانی که ایده تاسیس چنین شبکه‌ای را دادند دو برادر دوقلو به نام‌های تیلر و کامرون ویکلی‌ووس بودند. به گفته آنها، ابتدا قرار بود مارک با آنها در انجام این پروژه همکاری کند، اما در طول کار وی به آنها خیانت کرده و این پروژه را به نام خود به ثبت رساند.

گذشته از اظهارات این دو برادر، آنچه مسلم است این است که حتی مارک زوکربرگ نیز به تنهایی نمی‌توانست دست به تاسیس چنین شرکت و شبکه‌ای آن هم در سطح جهانی بزند. هر کشور و حکومتی برای خود یک سری قواعد و قوانین خاصی دارد و اگر سیستم حاکم متوجه شود که شخصی یا گروهی در حال به مخاطره انداختن سیستم و ایجاد مشکلات امنیت ملی برای آن است، به صورت خودکار آن فرد یا شرکت را کنار زده و اجازه نمی‌دهد تا بتواند رشد کند، مگر اینکه آن فرد و یا گروه خواسته‌ها و نیازهای سیستم را نیز لحاظ کند.

از طرف دیگر، آن چه هم اکنون بر همگان مبرهن است این است که نظام اقتصادی آمریکا بر پایه سرمایه‌گذاران یهودی برپا گشته و می‌چرخد. با توجه به این که مارک نیز در خانواده‌ای یهودی رشد کرده است، بی‌شک سازمان‌های یهودی و نیز دولت آمریکا نیز در تاسیس چنین شبکه اجتماعی عظیمی نقش داشته‌اند. با در نظر گرفتن اظهارات مقامات سیا مبنی بر اینکه این سازمان از اطلاعات ارزشمند و بی‌شماری که کاربران کشورهای مختلف به صورت رایگان در فیس‌بوک قرار می‌دهند‌ نهایت استفاده را می‌برد، کاملاً مشخص است که دولت و سازمان‌های جاسوسی آمریکا در تاسیس، راه‌اندازی، و مدیریت این شبکه بزرگ اجتماعی نقش بسزایی داشته و دارند.

در نهایت می‌توان گفت که هرچند تعامل با افراد آشنا و نا‌آشنا و اشتراک‌گذاری اطلاعات خود با آنها می‌تواند فوایدی هم داشته باشد، اما بی‌شک سوءاستفاده‌هایی که از این اطلاعات خصوصی می‌تواند شود نیز بسیار زیاد است. به هر حال، تصمیم نهایی با خود شماست که به عنوان یک کاربر اینترنت به چه شکل و به چه نحوی از شبکه‌های اجتماعی چون فیس‌بوک، توییتر، وان‌بی، گوگل پلاس، مای اسپیس، و غیره استفاده کنید تا از اطلاعاتی که خود شما با دستان خودتان در اختیار دیگران گذاشته‌اید سوءاستفاده نشود.

وحید صادقی‌جو